Αυθαίρετα: πρόστιμα συμψηφίζονται με ενεργειακή αναβάθμιση – Αναλυτικά η διαδικασία

Ο Υπουργός Αναπληρωτής Σταύρος Καλαφάτης υπέγραψε το πλαίσιο για τον συμψηφισμό του 50% των προστίμων για τα αυθαίρετα με εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης και στατικής επάρκειας.

Πρόκειται για κοινή υπουργική απόφαση για τον συμψηφισμό των ποσών που καταβάλλονται για την ενεργειακή αναβάθμιση και τη στατική επάρκεια κτιρίων που κατασκευάστηκαν προ του έτους 2003 με τα ποσά του ειδικού προστίμου που προβλέπεται στο νόμο 4178/2013 «Αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης, περιβαλλοντικό ισοζύγιο και άλλες διατάξεις».

Υπενθυμίζεται ότι στο άρθρο 20 του νόμου 4178 2013 προβλέπεται ότι:

– Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής δύναται να καθορίζεται συμψηφισμός των ποσών που καταβάλλονται από την έναρξη εφαρμογής του παρόντος για αμοιβές υπηρεσιών, εργασίες και υλικά για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων καθώς και για την στατική επάρκεια αυτών, επί κατασκευών προ του έτους 2003 με τα ποσά του ειδικού προστίμου που προβλέπονται στον παρόντα νόμο και έως το ποσοστό 50% του προβλεπόμενου του ειδικού προστίμου.

– Με Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής καθορίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος καθώς και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, που υποβάλλονται στο πληροφοριακό σύστημα για την απόδειξη των ποσών που καταβλήθηκαν.

—Ενεργειακή αναβάθμιση

Σύμφωνα με την ΚΥΑ, οι εργασίες και δαπάνες ενεργειακής αναβάθμισης που καλύπτονται αφορούν στην κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ).

Σύμφωνα με τον Υπουργό Αναπληρωτή ΠΕΚΑ, Σταύρο Καλαφάτη, “με το νόμο για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και το περιβαλλοντικό ισοζύγιο, έγινε ένα μεγάλο, ουσιαστικό και μελετημένο βήμα για την αντιμετώπιση του χρόνιου προβλήματος των αυθαιρέτων”.

“Χωρίς να αυξηθούν τα πρόστιμα, καθιερώθηκε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο με βασικό στόχο την καταγραφή όλων των αυθαιρέτων της χώρας. Οι πολίτες πλέον έχουν κίνητρο να ενταχθούν στις ρυθμίσεις του νέου νόμου. Το ΥΠΕΚΑ θεσμοθέτησε μεγάλες εκπτώσεις για πολλές κατηγορίες πολιτών που έχουν ανάγκη. Όσοι εντάχθηκαν μέχρι την 6η Φεβρουαρίου 2014 στο νέο νόμο για τα αυθαίρετα, αποπληρώνουν το πρόστιμό τους σε 8,5 χρόνια, ενώ όσοι ενταχθούν μέχρι τον Αύγουστο θα έχουν περιθώριο αποπληρωμής σε εξαμηνιαίες ή μηνιαίες δόσεις για τα επόμενα επτά χρόνια” πρόσθεσε ο υπουργός.

Όπως ανακοίνωσε ο Σταύρος Καλαφάτης, το ΥΠΕΚΑ θεσπίζει σήμερα μία ακόμη σημαντική διευκόλυνση, ώστε όσοι ενταχθούν στο νέο νόμο, να μπορούν να συμψηφίσουν το μισό του προστίμου τους με εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης και στατικής επάρκειας.

Αυτή η ρύθμιση του «νόμου Καλαφάτη» (όπως αποκαλείται στην αγορά) μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη για τους πολίτες, καθώς θα βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους, θα μειώσουν το ενεργειακό κόστος που πληρώνουν και θα αυξήσουν την ασφάλεια στα ακίνητά τους. Σύμφωνα με τον Υπουργό Αναπληρωτή ΠΕΚΑ Σταύρο Καλαφάτη η ρύθμιση αυτή λειτουργεί θετικά για την οικονομία και οδηγεί στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον κλάδο της οικοδομής, ενώ παράλληλα είναι ωφέλιμη για τη χώρα και το περιβάλλον, διότι προάγει την εξοικονόμηση ενέργειας και την ασφάλεια των οικοδομών.

Σύμφωνα με την απόφαση για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων του νόμου 4178/2013 που υπέγραψε ο Σταύρος Καλαφάτης προβλέπονται τα εξής:

*Για κτίρια που κατασκευάστηκαν προ του έτους 2003 καθώς και για λιθόκτιστα κτίρια που κατασκευάστηκαν προ της 28ης.07.2011 και υπάγονται στις ρυθμίσεις του Ν. 4178/2013 (ΦΕΚ Α΄ 174), το ποσό του ειδικού προστίμου, που καταβάλλεται δυνάμει του ανωτέρω νόμου, μπορεί να συμψηφίζεται με το ποσό που δαπανάται μετά την έναρξη ισχύος της παρούσας για υλοποίηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων αυτών. Η απόφαση δεν εφαρμόζεται σε κτίρια, οι ιδιοκτήτες των οποίων έχουν λάβει για αυτά επιδότηση από κρατικά ή συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγράμματα που αφορούν παρεμβάσεις στον κτιριακό τομέα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης τους.

*Οι παρεμβάσεις μπορεί να αφορούν τόσο στο κέλυφος του κτιρίου, περιλαμβανομένων των ανοιγμάτων, όσο και στα συστήματα θέρμανσης, ψύξης, κλιματισμού και παροχής ζεστού νερού χρήσης. Οι παρεμβάσεις υλοποιούνται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και προδιαγραφές για τις ελάχιστες απαιτήσεις του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ).

*Για το συμψηφισμό λαμβάνονται υπόψη οι δαπάνες για αγορά υλικών – εξοπλισμού, καθώς και για πρόσθετες εργασίες για την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων, όπως εργασίες αποξήλωσης – αποκομιδής, τοποθέτησης – εγκατάστασης, αποκατάστασης, τοποθέτησης ικριωμάτων, κλπ, καθώς και για την παροχή υπηρεσιών ενεργειακής επιθεώρησης. Στις ανωτέρω δαπάνες δεν περιλαμβάνεται ο ΦΠΑ. Για τον υπολογισμό της σχετικής δαπάνης λαμβάνονται υπόψη τα όρια των δαπανών που περιγράφονται στην κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με τίτλο «Προκήρυξη του Προγράμματος «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον» που θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007−2013», όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.

*Ο συμψηφισμός διενεργείται για ποσό έως το πενήντα τοις εκατό (50%) του ειδικού προστίμου μη συμπεριλαμβανομένου του σχετικού παραβόλου και εφόσον οι παρεμβάσεις επιφέρουν αναβάθμιση του κτιρίου κατά μια τουλάχιστον ενεργειακή κατηγορία, ή ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας μεγαλύτερη από το 30% της κατανάλωσης του κτιρίου αναφοράς.

*Η συνδρομή των προϋποθέσεων διαπιστώνεται αποκλειστικά κατόπιν διενέργειας δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων στο κτίριο. Η πρώτη λαμβάνει χώρα μετά την υπαγωγή του κτιρίου στις ρυθμίσεις του Ν. 4178/2013 και πριν την έναρξη των παρεμβάσεων και η δεύτερη μετά την ολοκλήρωση αυτών για τη διαπίστωση της ορθής υλοποίησης των παρεμβάσεων και της επίτευξης του ενεργειακού στόχου.

Για τη διενέργεια του συμψηφισμού υποβάλλονται υποχρεωτικά τα ακόλουθα δικαιολογητικά:

α) Αίτηση του ενδιαφερόμενου στην οποία αναγράφονται τα στοιχεία του, τα στοιχεία του κτιρίου για το οποίο αιτείται συμψηφισμό, ο αριθμός της βεβαίωσης υπαγωγής στις ρυθμίσεις του Ν. 4178/2013, το ποσό του ειδικού προστίμου που έχει υπολογιστεί, το ύψος της δαπάνης για την υλοποίηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης και το ποσό που αιτείται να συμψηφιστεί.

β) Αντίγραφο της άδειας δόμησης, της έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας ή της έγγραφης ενημέρωσης προς την ΥΔΟΜ αν απαιτείται για την εκτέλεση των εργασιών.

γ) Τα παραστατικά για τις σχετικές δαπάνες, περιλαμβανομένων των δελτίων αποστολής υλικών ή εξοπλισμού.

δ) Αντίγραφα των δύο Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης που εκδόθηκαν κατόπιν των ενεργειακών επιθεωρήσεων της παραγράφου 5.

ε) Πόρισμα – Δήλωση του Ενεργειακού Επιθεωρητή που διενήργησε τη δεύτερη επιθεώρηση, στο οποίο δηλώνεται η επίτευξη του ενεργειακού στόχου της παραγράφου 4.

ζ) Υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του Ν. 1599/1986 (ΦΕΚ Α΄ 75) με επικύρωση του γνησίου της υπογραφής του αιτούντος, με την οποία δηλώνει ότι υποβάλλει το σύνολο των απαιτούμενων δικαιολογητικών, τα στοιχεία των οποίων είναι αληθή, ότι όλα τα παραστατικά δαπανών που υποβάλλει εκδόθηκαν για την αγορά υλικών – εξοπλισμού, την εκτέλεση εργασιών και την παροχή υπηρεσιών για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου που αναφέρει η αίτησή του καθώς επίσης και ότι οι ιδιοκτήτες για το εν λόγω κτίριο δεν έχουν λάβει επιδότηση από κρατικά ή συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγράμματα που αφορούν παρεμβάσεις στον κτιριακό τομέα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης τους.

—Υποβολή και έλεγχος δικαιολογητικών

*Ο εξουσιοδοτημένος μηχανικός υποβάλλει στο ηλεκτρονικό σύστημα του νόμου 4178/2013 τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και υποβάλλει υπεύθυνη δήλωση ότι τα στοιχεία που υποβάλλει έχουν ελεγχθεί για την ορθότητα και την πληρότητα τους και ότι τα παραστατικά που υποβάλλονται αντιστοιχούν στις εργασίες που έχουν δηλωθεί και πραγματοποιηθεί για την ενεργειακή αναβάθμιση ή την στατική ενίσχυση της ιδιοκτησίας ή του ακινήτου.

*Είναι δυνατή η υποβολή των ως άνω δικαιολογητικών για την ίδια ιδιοκτησία ή ακίνητο και για τις δύο περιπτώσεις συμψηφισμού του ειδικού προστίμου, με την προϋπόθεση ότι ο συμψηφισμός διενεργείται συνολικά για ποσό έως το πενήντα τοις εκατό (50%) του ειδικού προστίμου μη συμπεριλαμβανομένου του σχετικού παραβόλου.

*Σε περιπτώσεις υπαγωγής όπου το ενιαίο ειδικό πρόστιμο συμψηφίζεται κατά τις διατάξεις του άρθρου 20 του ν.4178/2013 για την εφαρμογή της παρούσας λαμβάνεται το αρχικό υπολογιζόμενο ποσό πληρωμής πριν το συμψηφισμό κατά τα ανωτέρω.

*Τα καταβληθέντα ποσά για εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης ή στατικής ενίσχυσης αφαιρούνται από την τελευταία δόση και τις αμέσως προηγούμενες χρονικά έως ότου ολοκληρωθεί ο συμψηφισμός. Σε περίπτωση που μετά τον ως άνω υπολογισμό, προκύπτει ότι τα ήδη καταβληθέντα ποσά υπερβαίνουν το ποσό του προστίμου που υπολείπεται, με βάση τις διατάξεις του παρόντος, δεν επιστρέφονται ούτε αναζητούνται.

*Η αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης, ή άλλη αρμόδια αρχή, που ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ελέγχει δειγματοληπτικά ποσοστό τουλάχιστον πέντε τοις εκατό (5%) των δηλώσεων που υποβλήθηκαν, προκειμένου να διαπιστωθεί αν τα στοιχεία των δηλώσεων, που αφορούν την περιγραφή της κατασκευής, τα παραστατικά και τα δελτία αποστολής, καθώς και τα πορίσματα των επιθεωρητών ενέργειας ή των Ελεγκτών Δόμησης είναι αληθή και ακριβή. Σε περίπτωση διαπίστωσης ψευδών στοιχείων ή/και αναληθών δηλώσεων, το ειδικό πρόστιμο που αρχικά είχε υπολογιστεί από την ηλεκτρονική διαδικασία του ηλεκτρονικού συστήματος διπλασιάζεται. Για την επιβολή του διπλασιασμού του ειδικού προστίμου εκδίδεται σχετική διοικητική πράξη από την αρμόδια υπηρεσία, η οποία υποβάλλεται στο ΤΕΕ.

*Ο έλεγχος μετά από καταγγελία ή εντολή δημοσίων αρχών δύναται να διενεργείται από Ελεγκτές Δόμησης όπως ορίζονται στο ν. 4030/2011 (Α΄ 249), τυχαία, μετά από ηλεκτρονική κλήρωση.

Μεταβατικές Διατάξεις

Οι ανωτέρω δαπάνες για εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης που έχουν πραγματοποιηθεί μετά την έναρξη εφαρμογής του Ν.4178/2013 και πριν την δημοσίευση της συγκεκριμένης ΚΥΑ, επί ιδιοκτησιών ή ακινήτων που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 4178/2013, δύναται να συμψηφιστούν με το ειδικό πρόστιμο, εφόσον ο Ενεργειακός Επιθεωρητής βεβαιώσει ότι οι παρεμβάσεις επιφέρουν αναβάθμιση του κτιρίου κατά μια τουλάχιστον ενεργειακή κατηγορία, ή ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας μεγαλύτερη από το 30% της κατανάλωσης του κτιρίου αναφοράς.

Σε αυτή την περίπτωση, στα σχετικά δικαιολογητικά γίνεται ειδική μνεία για την χρονολογία έκδοσης των δικαιολογητικών και των παραστατικών σε σχέση με τις προβλεπόμενες ημερομηνίες εφαρμογής του παρόντος άρθρου. Πλην του αρχικού πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης υποβάλλονται τα λοιπά δικαιολογητικά κατά τις διατάξεις της παρούσας απόφασης.

—Οι εργασίες που περιλαμβάνονται αναλυτικά

Ενδεικτικά, για την ενεργειακή αναβάθμιση, θα ακολουθηθεί το πρότυπο του προγράμματος «εξοικονομώ κατ’ οίκον», όπου περιλαμβάνονται γενικά οι ακόλουθες κατηγορίες εργασιών:

1. Αντικατάσταση κουφωμάτων (πλαίσια/υαλοπίνακες) και τοποθέτηση συστημάτων σκίασης. Λόγω της απαίτησης του προγράμματος για ενεργειακή αναβάθμιση, η παρέμβαση αφορά κατά βάση, αλλά όχι αποκλειστικά, σε θερμομονωτικά/ θερμο−διακοπτόμενα κουφώματα με διπλούς υαλοπίνακες. Επιλέξιμη είναι και η αλλαγή μόνο του υαλοπίνακα με την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνεται ενεργειακή αναβάθμιση. Επιλέξιμη, επίσης, είναι η αντικατάσταση εξώπορτας σε μονοκατοικία και κουφωμάτων κλιμακοστασίου και φωταγωγού σε πολυκατοικία. Δεν συμπεριλαμβάνονται όμως «ανοίγματα» προς εσωτερικούς χώρους του κτηρίου θερμαινόμενους ή μη (π.χ. πόρτα διαμερίσματος). Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται και η τοποθέτηση εξωτερικών σκιάστρων και κινητών προστατευτικών εξωφύλλων στα ανοίγματα (παντζούρια, ρολά).

2. Τοποθέτηση θερμομόνωσης στο κτηριακό κέλυφος συμπεριλαμβανομένου του δώματος/στέγης και της πιλοτής. Στην κατηγορία αυτή είναι επιλέξιμη και η τοποθέτηση εσωτερικής θερμομόνωσης όταν η τοποθέτηση εξωτερικής θερμομόνωσης είναι τεχνικά αδύνατη ή δεν επιτρέπεται από την κείμενη νομοθεσία (π.χ. διατηρητέα κτήρια, παραδοσιακοί οικισμοί).

3. Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης και συστήματος παροχής ζεστού νερού χρήσης. Στην κατηγορία αυτή είναι επιλέξιμες:

− Η εγκατάσταση νέου ή αντικατάσταση συστήματος καυστήρα ή/και λέβητα με καινούριο σύστημα πετρελαίου ή φυσικού αερίου (κεντρικό ή ατομικό) ή σύστημα που λειτουργεί κυρίως με την αξιοποίηση ανανεώσιμης πηγής ενέργειας, Α.Π.Ε., (π.χ. καυστήρας βιομάζας, αντλίες θερμότητας, ηλιοθερμικά συστήματα, κλπ.) ή σύστημα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης (ΣΗΘΥΑ). Η εγκατάσταση/αντικατάσταση αφορά στον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό του λεβητοστασίου στο σύνολό του και του δικτύου διανομής (αυτοματισμοί, κυκλοφορητές, καμινάδα, αντικατάσταση ή μόνωση σωληνώσεων, κλπ.). Δεν είναι επιλέξιμες οι δαπάνες για δεξαμενή πετρελαίου και τερματικές μονάδες απόδοσης θερμότητας (σώματα καλοριφέρ, ενδοδαπέδιο σύστημα, κλπ).

− Η τοποθέτηση διατάξεων αυτομάτου ελέγχου της λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης, όπως χρονο− διακόπτες, αυτοματισμούς αντιστάθμισης ή/και υδραυλικής ισορροπίας για τη ρύθμιση των μερικών φορτίων (τρίοδη ή τετράοδη ηλεκτροβάννα, ρυθμιστές στροφών κυκλοφορητών, κλπ), θερμοστάτες χώρων, θερμοστατικές κεφαλές θερμαντικών σωμάτων, κλπ., συμπεριλαμβανομένων συστημάτων θερμιδομέτρησης για την κατανομή δαπανών θέρμανσης.

− Η τοποθέτηση ηλιακών συστημάτων για την παροχή ζεστού νερού χρήσης (συλλέκτης, δοχείο αποθήκευσης νερού, βάση στήριξης, σωληνώσεις, κλπ).

Ειδικά για την περίπτωση πρότασης αντικατάστασης καυστήρα/ λέβητα πετρελαίου με νέο ίδιας τεχνολογίας θα πρέπει με βάση τα χαρακτηριστικά τους και τα αποτελέσματα της ανάλυσης καυσαερίων να τεκμηριώνεται επαρκώς, από τον Ενεργειακό Επιθεωρητή, η ανάγκη για την αλλαγή έναντι συντήρησης ή χημικού καθαρισμού (π.χ. λέβητας που έχει υποστεί ανεπανόρθωτες φθορές).

Η πρόταση (συνδυασμός παρεμβάσεων) για ενεργειακή αναβάθμιση, που υποβάλλεται με την αίτηση, θα πρέπει να καλύπτει την ακόλουθη απαίτηση που αποτελεί τον ελάχιστο ενεργειακό στόχο: αναβάθμιση κατά μια τουλάχιστον ενεργειακή κατηγορία ή εναλλακτικά η ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας να είναι μεγαλύτερη από το 30% της κατανάλωσης του κτηρίου αναφοράς (kWh/m2).

Για τον έλεγχο της ικανοποίησης της ανωτέρω απαίτησης θα πρέπει τα υλικά και τα συστήματα που θα χρησιμοποιηθούν για τις παρεμβάσεις να φέρουν ενεργειακή πιστοποίηση. Επισημαίνεται ότι επιτυγχάνεται αυξημένη εξοικονόμηση ενέργειας όταν τα δομικά στοιχεία και οι επιμέρους ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις πληρούν, μετά τις παρεμβάσεις, τις ελάχιστες προδιαγραφές που αναφέρονται στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 8 του ΚΕΝΑΚ σε συμφωνία και με τα οριζόμενα στις σχετικές Τεχνικές Οδηγίες ΤΕΕ (ΤΟ ΤΕΕ).

Επιπλέον τα δομικά υλικά και τα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα, για τα οποία υφίσταται σχετική υποχρέωση από την κείμενη νομοθεσία, θα πρέπει να φέρουν σήμανση CE. Στις ανωτέρω δαπάνες ανά ειδικότερη παρέμβαση συμπεριλαμβάνονται τυχόν πρόσθετες αναγκαίες εργασίες για την ολοκληρωμένη υλοποίηση της παρέμβασης όπως σκαλωσιές, επιχρίσματα, μικροεργασίες αποκατάστασης της εμφάνισης του στοιχείου στο οποίο έγινε η παρέμβαση, αποξηλώσεις/καθαιρέσεις και αποκομιδή, σήτες, διαμόρφωση κλίσεων απορροής στο δώμα, υγρομόνωση, απαραίτητες εργασίες και επεμβάσεις για την ορθή λειτουργία/συμπεριφορά της θερμομόνωσης, απαραίτητες επεμβάσεις στη στέγη (π.χ. αντικατάσταση κεραμιδιών) κ.λπ.